اندیشکده جامعیت برگزار می‌کند:
پیش نشست همایش ملی "شهر آینده، اندیشه بومی"

موضوع:تاملی بر بنیاد‌های نظری شهر آینده

سخنرانان:
دکتر محسن رفیعیان
مهندس نعیم اورازانی
دکتر مهدی فاتح راد

چهارشنبه ۳۰ آذرماه ۱۴۰۱
ساعت ۱۳ الی ۱۵

نشست به صورت مجازی برگزار میشود:

B2n.ir/khanahouse

روز چهار‌شنبه 30 آذرماه 1401، پنجمین پیش نشست از سلسله پیش نشست های همایش شهرآینده، اندیشه بومی به صورت مجازی و ازطرف اندیشکده جامعیت با موضوع " تاملی بر بنیاد های نظری شهر آینده" برگزار شد که در آن دکتر محسن رفیعیان؛ عضو هیئت علمی و معاون فرهنگی دانشگاه یزد، مهندس سید نعیم اورازانی؛ رئیس هیئت مدیره اندیشکده مهاد، دکتر مهدی فاتح راد؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و موسس اندیشکده جامعیت و چندی دیگر از اعضای همایش و دانشجویان حضور داشتند.
در ابتدای سخن آقای فاتحی راد بیان کردند:
ما به دنبال بنیادهای شهرآینده هستیم. شهر، پیش فرض مکانی دارد و ما به عنوان مکان می شناسیم و آینده از جنس زمان است. سوال این است که نسبت زمان و مکان چیست؟ آیا به هم ربط دارند؟
سپس آقای رفیعیان توضیحات خود را بدین صورت بیان کردند:
نکات من شامل چند بخش است.یک، توضیح مختصر درمورد همایش شهر اینده و اندیشه بومی و دو هم موضوع نشست؛ همینطور که از اسم نشست پیداست،ما سال ها به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه تمدنی دغدغه هایی وجود داشت که باید کاری انجام شود و پژوهشگرانی آمدند و این حرکت چند نقطه عطف داشت که برخی درحوزه علمی، نظری و دانشگاهی قابل توجه بودند.
ما پژوهشگرانی را داریم که دهه60-70 فعال بودند در حوزه شهرسازی ایرانی-اسلامی،من احساس میکنم از دهه 90 پژوهشگرانی که معتقد بودند شهر اسلامی مربوط به قرن اخیر است و قبل آن به معنای اسلامی-غیراسلامی نبوده است. مستشرقان برای ما لفظ شهراسلامی را جا انداختند و گروهی امروز هم به دنبال آن هستند.
نکته موجود، وجود شهر و شهرسازی از گذشته هست.کاری که در طی تلاش ها در کنفرانس های ایرانی-اسلامی پیش رفت این بود که محققان دغدغه مند این حوزه به این فکر افتادند ما به دنبال آرمانشهر به معنای ناکجا آباد هستیم یا به دنبال شهر آیند؟ ماحصل تمامی مباحث این بود که نمیتوانیم دنبال ناکجا آباد باشیم زیرا شهر موجودی هست پویا و این پدیده در حال رخ دادن است و ما نمی توانیم به عنوان شهرساز به آن بی تفاوت باشیم.پس در درجه اول اتفاقی که در دهه اخیر افتاده لفظ شهر آینده ، جا افتاده شده در پس اندیشه هایی که حوزه آرمانشهر وجود داشته است.
نکته بعد این است که دانشکده های مدیریت به سمت فرایندهای آینده پژوهی پیش رفتند و خیلی از فضای علمی که در حال رخ دادن در دانشکده های مدیریت بود متاثر شد و این باعث پیشبرد این موضوع شد.
نکته بعد تفاوت آینده شهر و شهر آینده است که نیازدارد تا در این موضوع هم مناقشه ای شکل گیرد و واشکافی صورت پذیرد.
همه متفق القول هستند که شهر آینده نه آینده شهر با نگاه شیفت پارادایمی باید پیرامونش پژوهش هایی شکل بگیرد زیرا که در آینده تمدنی کشور دخیل است و ما امیدواریم این همایش یک آغاز باشد و یک مجله در کنار آن باشد و محققان دور هم جمع شوند و دریک افق زمانی مطلوب بتواند منجر به اتفاقاتی در حوزه شهر و شهرسازی و تربیت شهرساز شود.
در خصوص موضوع و بنیادهای شهر آینده آقای اورازانی فرمودند:
توجه به بوم به عنوان یک مجموعه ای از دانش و تجربه واحساس و ادراک و برساختی از جغرافیا و تاریخ و ...ضروری است. از شکل شایسته شهر حرف می زنیم این شایستگی مبتنی بر کدام دستگاه ارزشی است؟ وقتی یک صفت به شهر می دهیم مثل شهر خوب یا شهر بومی به کالبد متعلق می کنیم یا روی افراد ساکن شهر و یا سازوکارهای زندگی در شهر یا ترکیب همه این ها؟ درمورد هرچیز خواستیم صحبت کنیم باید دنبال هدفمان باشیم. موضوع شهر، فضای زیست آدم هاست که به آن شکل می دهند و تغییرات ایجاد می کنند.
دکتر رفیعیان در پاسخ به مبحث مطرح شده فرمودند:
برای توجیه، ربط این مباحث به شهرسازی چیست؟
آقای فاتحی راد در ادامه ی مباحث، عرایض خود را به این صورت بیان کردند:
ما باید تاملی بین نسبت گذشته ، حال و آینده بکنیم. یک نگاه این است که این سه ربطی بهم ندارند. البته کمتر اعتقادی به این است. یک نگاه دیگر این است که حال ادامه گذشته و آینده ادامه حال است.از نظر بنده بنده اگر اینده شهر حرف بزنیم این نگاه را پذیرفتیم و نگاه سوم این که اینده همچون خورشیدی است که پرتو اش را بر حال و گذشته می افکند و این که چه بودیم و چه هستیم تازه روشن می شود.
همت امید اراده سیاست هدف برنامه شهرسازی و شهرساز و شهراینده محقق می شود. بنابراین تاملی بکنیم اگر اینده را عمیق،جامع و تفصیلی بکاویم. همچنین حواسمان به بنیادها باشد ممکن است یک کشور در جایی دیگر به اسلام از ما نزدیک تر باشد.جدا از عمق باطنی امور مسائل باهم نبت منظومگی دارند نسبت پویا مسائل چیست؟اگر به اینده نگاه می کنیم جامع و عمیق باشد و تفصیلی از کیفیت به کمیت حرکت کنیم و شاخصی ببینیم. این خورشید اینده تازه معلوم می کند که چه هستیم.
برای مثال سطر ها و ستون های ماتریس را در نظر بگیرید؛
سطرها که اسم آن اقدامات است سه دسته کلان فرایندها و خرد فرایندهای ذیل ان، کلان پروژه ها و خرد پروزهای ذیل آن و شبکه ای که ممکن است ترکیبی از فرایند و پروژه باشد. اولین ستون ماتریس پیشینه است هرحرکت پیشینه محلی منطقه ای شهری استانی کشوری و بین المللی روشن باشد و مشابه ان چطور است.دومین ستون ویژگی های انسانی است. سومین ستون جهت گیری های سیاستی و راهبردی است در این شهر اینده ارزش های بنیادی نوشتیم سیاست راهبرد کلی نوشتیم که باید هر حرکت نسبتش با سیاست و راهبردها مشخص شود. باید الگویی را عرض کنیم که امکان پویایی ماتریس را می دهد.
در قدم اول ورودی است که یکپارچه می شود و در قدم دوم شبکه تشکیل می شود که گره های این شبکه فناوری ها هستند و هرکدام وزن خود را دارند. ما یک اقیانوسی از مجلات، کتاب ها و... داریم حالا این هارا مرتبط به شهر وارد می کنیم با توجه به ماتریسی که گفته شد خودبه خود وصل می شود و الگوی شهراینده می دهیم. مهم ترین مرحله، مرحله سوم است.
همچنین آقای اورازانی در تکمیل عرایض خود افزودند:
قبول دارم که شما اگر روی نظری صحبت می کنید مجموعه ای از علوم و فنون است به نام شهرسازی، دوستان علی القاعده به تاریخچه آن واقف هستند و این دانش در طول زمان دچار تغییرات شده است و آن زمانی که معمارشهرسازان به شکل شهرها از بالا می پرداختند و حالا که به دنبال مشارکت دادن مردم و استفاده از همه چیز بوم هستند و نیز به دنبال علوم و فنون کنار خود هستند برای اینکه غنای بیشتری برای محیط زیست جمعیتی ایجاد کنند. بنابراین این نسبت بین بنیان نظری و شهرسازی در نگاه اول نسبت نزدیکی است اما از انجایی که ذات زندگی یک مقوله ایدئولوژیک است و انسان در هیچ یک از برهه های زمان نمی تواند ایدئولوژیک نباشد در هرحالتی شما مجموعه ای از ترجیح هارا دارید داخل یک نظام ارزشی یا آگاه هستید کاملا یا نسبتا آگاه هستید و براساس ان زندگی می کنید.
ما نیازمند بازنگری در تعریف مسئله شهرسازی هستیم به این معنا که می توانیم خوانش متفاوت داشته باشیم و این نشان دهنده تعارض صددردصدی نیست و ممکن است این خوانش ها همپوشانی داشته باشد ولی باید مبتنی بر نظام ارزشی خودتان باشد. اینجا نباید از روبروشدن با مسئله ای که قابلیت حل شدن لحظه ندارد ترسید؛ یکی از مسئله هایی که ما به آن قائل هستیم قدرت حل مسئله است، باید تلاش کنیم صورت مسئله اصلی را شناسایی کنیم و برای این کار نترسیم از اینکه نیازمند زمان هستیم. پیشنهاد می کنم از قاعده بازتعریف مسئله از زاویه قاعده گذاری و سیاست گذاری برای پرداختن به موضوع شهر اینده نگاه کنیم که بالاترین نوع نگاه است زیرا اینجا نیازمند تلاش جدی هستیم و این به معنای نفی فعالیت های اجرایی در حال اتفاق نیست.

مطالب اخیر