در ادامه سلسله نشست‌های دبیرخانه همایش ملی «شهر آینده، حکمرانی یکپارچه شهری»، سومین نشست با موضوع «آینده‌پژوهی و کاربرد هوش مصنوعی در بهبود و ارتقای حکمرانی هوشمند شهری در ایران» در روز یکشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۷ برگزار شد. سخنران این نشست، دکتر اکبر حیدری تاشه کبود، استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد دانشگاه‌های رم ایتالیا و ژائو ژنگ چین، بود که به تبیین جایگاه هوش مصنوعی در حکمرانی آینده شهرها پرداخت.

دکتر حیدری تاش با تأکید بر اهمیت هوش مصنوعی در تحلیل‌های پیچیده و آنی، آن را ابزاری مؤثر در دستیابی به شهری پایدار و زیست‌پذیر معرفی کرد. وی در بخشی از سخنان خود این پرسش را مطرح کرد که آیا باید در آینده تابع هوش مصنوعی باشیم یا آن را به عنوان همراهی برای خلق زیست‌بوم‌های تعاملی ببینیم. وی تصریح کرد که هدف نهایی، ایجاد فضاهای زیست‌پذیر و مطلوب برای انسان‌هاست و هوش مصنوعی نباید صرفاً ابزاری منفعل باشد بلکه باید به عنوان یک کنشگر همراه انسان در حکمرانی شهری ایفای نقش کند. دکتر حیدری تاش بر تمایز آینده‌پژوهی با پیش‌بینی سنتی تأکید کرد و گفت: در آینده‌پژوهی کار ما شناسایی تغییرات و کنش فعالانه در برابر عدم قطعیت‌های محیطی است، نه پیش‌بینی قطعی. او افزود که در حکمرانی هوشمند شهری، هوش مصنوعی تنها ابزار نیست، بلکه بخشی از زیست‌بوم شهری است که در تعامل با انسان‌ها، به شکل‌گیری تصمیمات هوشمند کمک می‌کند. وی با اشاره به ویژگی‌های حکمرانی در بستر هوش مصنوعی، تأکید کرد که این نوع حکمرانی متمرکز نبوده و داده‌محور، شبکه‌ای و تحلیل‌گرانه است، برخلاف مدل‌های سنتی که بر اساس دستور و کنترل عمل می‌کنند. همچنین بیان کرد که آینده‌پژوهی نقطه گسست از برنامه‌ریزی‌های کلاسیک است و به معنای شناخت نظام‌مند تغییرات و حرکت در دل عدم قطعیت‌ها برای شناسایی آینده‌های ممکن و محتمل است. در بخش دیگری از سخنرانی، ضرورت حکمرانی هوشمند برای تحقق شهرهای پایدار مورد بررسی قرار گرفت. دکتر حیدری تاش تصریح کرد که شهرها وارد دوره‌ای از پیچیدگی و تغییرات غیرمنتظره شده‌اند که رویکردهای سنتی دیگر پاسخگو نیستند و عبور از برنامه‌ریزی کلاسیک به سمت حکمرانی هوشمند یک الزام بقا است، نه یک انتخاب. وی به بررسی تجربیات کشورهای مختلف در این زمینه پرداخت، از جمله سنگاپور (ادغام آینده‌پژوهی با هوش مصنوعی در بهره‌برداری از منابع)، آمستردام (حکمرانی هوشمند شهری با مشارکت فعال انسان)، بارسلونا، تورنتو، سئول و توکیو. او اشاره کرد که براساس گزارش‌های ۲۰۲۳، تعداد شهرهای پیشرو در این زمینه حدود ۱۰ تا ۱۲ بوده اما در سال ۲۰۲۴ رشد چشمگیری داشته و کشورهایی همچون چین و عربستان نیز در این مسیر پیشرفت زیادی داشته‌اند. دکتر حیدری تاش همچنین چالش‌های کنونی شهرهای ایران در مسیر حکمرانی هوشمند را برشمرد که شامل توسعه ناهماهنگ، نبود چارچوب ملی، فقدان داده‌های باز شهری، چالش‌های زیرساختی و فرهنگی، چشم‌اندازهای ناهماهنگ، مقاومت نهادی و ضعف در داده‌های کیفی می‌شود. در ادامه، سناریوهای مختلف حکمرانی نوین شهری در ایران معرفی شد: 1. سناریوی حکمرانی داده‌بنیان 2. سناریوی دولت‌گرایی فناورانه بدون مشارکت 3. سناریوی شهرهای جزیره‌ای 4. سناریوی ایستایی فناورانه 5. سناریوی نوآوری مشارکتی ویژگی‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای هر سناریو به تفصیل بررسی شد. در پایان، دکتر حیدری تاش مسیر آینده حکمرانی هوشمند شهری در ایران را شامل تعهد به آینده‌پژوهی، تقویت زیرساخت‌های داده و هوش مصنوعی و ایجاد حکمرانی مشارکتی هوشمند دانست. این نشست با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان به پایان رسید و دکتر حیدری تاش در پیام پایانی خود تأکید کرد: «شهرهای آینده را نه ساختمان‌ها، بلکه داده‌ها و تصمیم‌های هوشمندانه خواهند ساخت.»

مطالب اخیر